Een verplichte verzekering voor zzp’ers: makkelijker bedacht dan uitgevoerd

27 aug Een verplichte verzekering voor zzp’ers: makkelijker bedacht dan uitgevoerd

Bron: fd.nl / Mathijs Bouman / 7 juni 2019

Mooi natuurlijk, zo’n pensioenakkoord na vele jaren van vergaderen. De polder levert weer. Links en rechts werken samen alsof de politieke polarisatie nooit heeft plaatsgevonden. Maar ik mis wel wat in het akkoord: statiegeld op blikjes en frisdrankflesjes. Waarom hebben ze dat niet even geregeld? Overal zie ik zwerfvuil, maar de pensioenonderhandelaars vinden dat blijkbaar geen probleem. Net zomin als ze het nodig vonden om iets aan de files te doen, of het pensioenoverleg aan te grijpen om de tekorten in de zorg aan te pakken. Wat een gemiste kansen!

Nee, frisdrankflesjes en zorgtekorten hebben niets te maken met ons pensioen. Maar dat geldt ook voor de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen, en dat was blijkbaar wel een essentieel onderdeel van het akkoord.

Geen wonder dat zzp’ers boos zijn. Zonder dat ze zelf aan tafel zaten, werd hun portemonnee het ontbrekende puzzelstukje van het pensioenoverleg. Alleen als het kabinet instemde met een verzekeringsplicht, wilden vakbond en linkse oppositie instemmen met de plannen voor een nieuw pensioenstelsel. Maar zelfstandigen willen niet verplicht worden. Ze willen zelfstandig zijn.
Nu is er vanuit economisch oogpunt toch echt wel wat te zeggen voor een verplichte AOV. Laat je het vrij, dan zullen vooral de mensen die een groter risico lopen zich verzekeren. Daardoor wordt de premie hoog en dat schrikt andere zzp’ers af. Verzekeren werkt alleen als risico’s worden gedeeld en bij arbeidsongeschiktheid is daar misschien wat overheidsdwang voor nodig.

Dat wil niet zeggen dat ik bij voorbaat enthousiast ben over dit deel van het pensioenakkoord. Hoe de verplichte AOV eruit gaat zien is nog volstrekt onduidelijk. Daar gaat men nog tot 2020 op studeren. Maar het succes van zo’n regeling is geheel afhankelijk van de details van de uitvoering. In het schema hieronder heb ik een aantal belangrijke keuzes op een rij gezet.

Allereerst is er de vraag voor wie de verplichting precies gaat gelden. Voor alle zzp’ers? Of hoeven zelfstandigen die aantoonbaar voldoende vermogen hebben om arbeidsongeschiktheid zelf op te kunnen vangen niet mee te doen? Ook vanuit maatschappelijk oogpunt lijkt het weinig zinvol om miljonairs een extra verzekering op te dringen. En wat doen we met zzp’ers die al een keurige AOV hebben? Ik ben zelf zo’n brave zelfstandige en heb jaren geleden een perfect op maat gesneden verzekering afgesloten. Moet ik daar uit en dan verplicht het Mao-pakje van de staats-AOV aan? Voor boeren (vaak ook zzp-er), die vaak bij ziekte een beroep kunnen doen op via een coöperatie betaalde invalkrachten, is in de tekst van het pensioenakkoord zelfs al een uitzondering gemaakt. Maar goed, LTO-Nederland zat dan ook wél aan tafel bij het overleg.

Volgende vraag: wordt het een privaat of publiek stelsel? Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken ziet vooral een publieke taak die het UWV zou kunnen uitvoeren. Maar of de verzekeraars zich zo makkelijk weg laten drukken, betwijfel ik.

Overigens kunnen zzp’er zich nu al vrijwillig bij het UWV verzekeren. Verzekeren van een ‘dagloon’ van €200 euro kost €315 per maand. De eerste twee jaar zijn dan voor eigen risico. Wil je daarvoor een ziektewetverzekering afsluiten, dan wordt de totale premie €673 per maand. Dat is geen misselijk bedrag. Over het eigen risico van de verplichte AOV zal dan ook goed moeten worden nagedacht. Gaat de uitkering direct in, of vallen de eerste twee jaar onder het ondernemersrisico?

Zo zijn er nog meer vragen. Hoe solidair willen we het hebben? Betalen mensen met bestaande aandoeningen evenveel premie? Of wordt de premie bepaald na een medische test? Gaan goedverdienende zzp’ers meer premie betalen en krijgen ze daar dan ook meer dekking voor terug? Komt er een maximum op de uitkering? En zo ja: kunnen rijke zzp’ers dan bijverzekeren?
Zelfstandigen vormen een buitengewoon diverse groep. Het zal bepaald niet eenvoudig zijn om daar een uniforme regeling voor te bedenken. Misschien is het wel onmogelijk. Hadden de vakbonden toch beter iets aan de rondslingerende colablikjes kunnen doen.