Nog veel struikelblokken voor fragiel pensioenakkoord

01 okt Nog veel struikelblokken voor fragiel pensioenakkoord

Bron: fd.nl / Martine Wolzak / 16 juni 2019

De angst voor een ‘brexit’- of ‘Trump’-scenario bleek onterecht. Ruim driekwart van de FNV-leden stemde ‘ja’ in het vakbondsreferendum over het pensioenakkoord, bleek zaterdag. Toen was ook het beruchte ledenparlement, radicaler dan de gewone leden, geen probleem meer. Bij vakcentrale CNV stemde zelfs 80% voor. ‘Goed nieuws voor Nederland’, aldus premier Mark Rutte.

Maar in de reacties klinkt ook door hoe fragiel het pensioenakkoord nog steeds is. ‘Ondanks dat er veel steun is voor het akkoord, ligt er tegelijkertijd een flinke opgave in de uitwerking’, zei bijvoorbeeld CNV-voorzitter Arend van Wijngaarden zaterdag. Daar gaat een stuurgroep van kabinet, werkgevers en werknemers mee aan de slag.

De nog op te richten stuurgroep krijgt de moeilijke dossiers op tafel waar pensioenonderhandelaars de afgelopen maanden nog niet uitkwamen. De vakbonden hebben daarbij een extra garantie bedongen: pas als alle partijen in de stuurgroep het eens zijn gaan wetsvoorstellen om het pensioenstelsel te veranderen naar de Tweede Kamer. Of zoals FNV-onderhandelaar Tuur Elzinga het zaterdag zegt: ‘Vertrouwen is goed, controle is beter.’

Ook GroenLinks en de PvdA, nodig om wetten door de Eerste Kamer te krijgen, hebben unanimiteit in de stuurgroep als voorwaarde gesteld voor hun steun aan het pensioenakkoord. ‘Wij hebben als PvdA bewust een voorbehoud gemaakt en zullen goed opletten’, aldus pensioenwoordvoerder Gijs van Dijk van de sociaaldemocraten. Kortom, het risico is levensgroot dat de onderhandelingen zich verplaatsen van de vergadertafels van minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en de Sociaal Economisch Raad, naar die van de stuurgroep.

Het pensioenakkoord van 5 juni bestaat eigenlijk uit twee delen: afspraken over de AOW-leeftijd en afspraken over pensioen. Het kabinet moet binnen twee weken de wetgeving afronden om de AOW-leeftijd te bevriezen en een verhoging per 1 januari af te wenden. Dat is snel, maar niet onmogelijk. Het wetsvoorstel is al langs de Raad van State. En met de steun van PvdA en GroenLinks is een meerderheid in de Eerste Kamer verzekerd.

Indexering steeds verder weg

Lastiger wordt het uitwerken van het pensioendeel. Daar moet nog heel veel gebeuren. Pensioenfondsen hoeven straks minder grote buffers aan te houden, in de verwachting dat pensioenen dan eerder met inflatie verhoogd kunnen worden. Daar staat een grotere kans op korten tegenover. Maar veel fondsen hebben nu al geen buffers. Het schrappen van de verplichting om die aan te houden maakt dan weinig verschil.

Daar kwam deze week het besluit van De Nederlandsche Bank bovenop om vanaf 2021 de rekenrente nog strakker aan de markt te koppelen. Als de rente zo laag blijft als nu, betekent dit een daling van dekkingsgraden van pensioenfondsen. De grote wens van de vakbonden, dat pensioenen weer geïndexeerd gaan worden, raakt zo verder uit zicht. Zij willen nu een nieuw onderzoek naar de rekenrente, maar daar zagen werkgevers en kabinet tot nog toe weinig in. Ook dat ligt op het bordje van de stuurgroep.

Compensatie

Een vakbond moet zich nog uitspreken, de Vakcentrale voor Professionals (VCP). De algemene vergadering beslist dinsdag. Na de uitslag bij FNV en CNV hamert de VCP er opnieuw op dat het nieuwe stelsel ‘geen achteruitgang mag betekenen voor de deelnemers’ en dat er bij afschaffing van de zogeheten doorsneesystematiek, de leeftijdsonafhankelijke pensioenopbouw, compensatie moet komen.

Ook CNV en FNV maken zich nog zorgen over het afschaffen van de doorsneesystematiek. Afschaffing gaat ten koste van de pensioenopbouw van de huidige veertigers en vijftigers. Pensioenonderhandelaar Tuur Elzinga van FNV zegt dat er ‘keiharde afspraken’ zijn dat zij gecompenseerd worden. Maar de stuurgroep moet nog bedenken hoe.

Nazorg bij de harde kern

En dan heeft het FNV-bestuur ook nog een hoop nazorg te doen in de eigen organisatie. ‘De stem van de mensen die tegen hebben gestemd is ook luid en duidelijk doorgekomen en is het signaal dat we door moeten gaan met het pensioenstelsel eerlijker maken’, aldus voorzitter Han Busker zaterdag bij het bekendmaken van de uitslag.

Het nee-kamp is weliswaar kleiner dan gedacht, maar de tegenstemmers horen wel bij de actieve harde kern van de bond: in de havens, het vervoer, de metaal en de bouw. Busker en zijn medebestuursleden is er veel aan gelegen om hen binnen boord te houden. Zij zijn het trauma van 2011 niet vergeten. Ook toen stemden de leden voor een pensioenakkoord, maar dreigde alsnog een scheuring van de vakcentrale na keihard verzet vanuit de gestaalde kaders.