Rekenrente nog struikelblok op weg naar nieuw pensioen

Bron: fd.nl / Martine Wolzak / 8 december 2020

In het kort

De druk neemt toe op minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken om een andere rekenrente toe te staan in de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Dat zeggen ingewijden in aanloop naar een cruciaal pensioenoverleg later deze week. Koolmees zou volgende week in een brief aan de Kamer al een opening kunnen geven voor een nieuw advies van deskundigen over de rekenrente, een die past bij de overgang naar het nieuwe stelsel.

Vakbonden en pensioenfondsen voerden de afgelopen maanden al een intensieve lobby voor een stabielere en hogere rekenrente voor de overstap. Zo hopen zij onder meer de kortingsdreiging voor de pensioenen de komende jaren te verkleinen. Donderdag zitten werkgevers- en werknemersvoorzitters opnieuw om tafel met de minister over de uitwerking van het pensioenakkoord. Daar moeten zij de laatste knopen doorhakken over de toekomst van de pensioenen, zodat Koolmees de Tweede Kamer daarover voor het kerstreces kan informeren. Het ministerie van Sociale Zaken geeft geen commentaar vooruitlopend op de Kamerbrief.

Lagere dekkingsgraadeisen niet genoeg

In conceptteksten die de ronde doen staat dat pensioenfondsen de komende jaren een dekkingsgraad nodig hebben van ten minste 90% om verlagingen te voorkomen. Dat is aanzienlijk minder dan de 104,5% die nu in de wet staat. Op het moment dat zij overgaan naar het nieuwe stelsel — op zijn vroegst in 2022 en uiterlijk in 2026 — moet dat 95% zijn. De meeste grote pensioenfondsen staan begin december rond de 90%, waardoor de kans op substantiële kortingen nu klein lijkt.

Maar alleen de lagere eisen aan de dekkingsgraden zijn niet genoeg om de kortingsdreiging af te wenden. Vanaf 1 januari geldt namelijk een nieuwe berekening voor de rekenrente van pensioenfondsen. Bij de huidige lage rentestanden leidt die tot een daling van de dekkingsgraden met circa zes procentpunt in de komende vier jaar, bijvoorbeeld bij ABP, PFZW en de metaalfondsen. Die staan nu rond de 90%, daar zou dan maar 84% van overblijven. Zonder hoge beleggingswinsten of een rentestijging moeten de pensioenen dan alsnog omlaag.

Luid protest

De strengere berekening van de rekenrente is een gevolg van het advies van de Commissie Parameters aan minister Koolmees en De Nederlandsche Bank (DNB). Die adviseerde vorig jaar onder leiding van oud-PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem om het gat tussen de rekenrente voor pensioenfondsen en de marktrente nog kleiner te maken.

Nu die rentes in de markt zo laag zijn, heeft dat grote gevolgen voor de dekkingsgraden van pensioenfondsen. Hoe lager de rente, hoe hoger hun verplichtingen zijn en hoe meer geld zij nu nodig hebben om hun dekkingsgraad op peil te houden.

Vakbonden hebben daar vorig jaar al luidkeels tegen geprotesteerd, maar tot nog toe tevergeefs. DNB heeft in september wel besloten het Dijsselbloem-advies stapsgewijs uit te voeren. Daardoor daalt de dekkingsgraad van een gemiddeld pensioenfonds volgend jaar nog maar met ongeveer een procentpunt. De rest komt in de jaren daarna.

Dat biedt genoeg tijd voor een eventuele nieuwe commissie om advies uit te brengen over de rekenrente die hoort bij de overgang naar een nieuw pensioenstelsel. Die zou minder moeten schommelen dan door de Dijsselbloem geadviseerde rente en geschikt moeten zijn om het opgebouwde pensioenvermogen van €1600 mrd ‘eerlijk’ te verdelen. Maar de vorige keer dat de polder zijn hoop vestigde op een commissie, liep dat uit op een teleurstelling: Dijsselbloem kwam met de berekening die nu voor problemen zorgt.