Stoppen na 45 jaar te hebben gewerkt, zit dat erin?

15 jul Stoppen na 45 jaar te hebben gewerkt, zit dat erin?

Bron: fd.nl / Martine Wolzak, Rik Winkel / 7 juni 2019

De discussie over zwaar werk is ook na het pensioenakkoord nog niet klaar. Sociale partners en kabinet gaan onderzoek doen naar eerder stoppen met werken voor mensen met ‘voldoende’ dienstjaren. Vijf vragen over zwaar werk, AOW en pensioen.

1. Er zijn toch al afspraken gemaakt over zwaar werk?

Ja, maar die zijn deels tijdelijk, voor de mensen die nu tegen de AOW-leeftijd aan zitten, maar het werken niet volhouden. In het nieuwe akkoord wordt de AOW-leeftijd twee jaar bevroren, en stijgt daarna wel weer, zij het een stuk langzamer. De versoepeling van de rvu-heffing, de boete op vroegpensioen, geldt voor vijf jaar (2021-2026) en loopt daarna af. Wie vervroegd wil stoppen, mag vanaf drie jaar voor AOW-leeftijd een bijdrage krijgen van zijn werkgever van €19.000 per jaar, wat ongeveer een jaar AOW-uitkering vervangt – zonder dat de werkgever een boete betaalt. De boete geldt nog wel bij eerder stoppen, en voor bedragen hoger dan €19.000.

2. Waarom komt er nog een onderzoek?

De vakbonden willen een structurele oplossing voor iedereen die een te zwaar beroep heeft om de AOW-leeftijd te halen. Daarom komt er een onderzoek naar de koppeling van het moment van uittreden aan het aantal dienstjaren. ‘Die komt er kort gezegd op neer dat iedereen na 45 jaar moet kunnen stoppen’, zegt FNV-pensioenonderhandelaar Tuur Elzinga. ‘Dat is niet een-op-een gelijk aan zware beroepen, maar komt voor een groot deel aan die definitie tegemoet.’

3. Is zo’n koppeling een goed idee?

De vakbonden denken van wel. ‘AOW na 45 jaar’ was een veel gehoorde leus op de vakbondsacties van eind mei. Maar er is al wel veel onderzoek naar gedaan. ‘Het grote probleem is dat het heel moeilijk is om te meten of iemand echt 45 jaar heeft gewerkt’, zegt econoom en SER-kroonlid Bas ter Weel van SEO. ‘En was dat dan fulltime, of parttime? Aan de uitwerking zitten heel veel haken en ogen.’ Uitvoerbaarheid van dat plan is een ‘aandachtspunt’, schrijft ook minister Koolmees in zijn brief aan de Tweede Kamer over het pensioenakkoord. Het arbeidsverleden wordt in Nederland pas sinds 1999 bijgehouden.

Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken was om nog een andere reden ook geen voorstander van het koppelen van AOW aan arbeidsverleden. Het is een volksverzekering, bedoeld om armoede onder ouderen te voorkomen. Ook ouderen die niet of te kort hebben gewerkt, zoals veel vrouwen.

4. Is een zware beroepenlijst dan niet beter?

Daar heeft eigenlijk niemand meer zin in. Werkgeversorganisatie VNO-NCW herlanceerde dit voorjaar het idee van een lijst vlak voor de eerste pensioenstaking in maart. Maar voor de vakbonden en minister Wouter Koolmees hoeft het niet meer. Pogingen om er een voor Nederland te maken mislukten twee jaar terug. Het valt niet af te bakenen wat zwaar is, beroepen veranderen en mensen veranderen ook van beroep. In België dreigde de lijst zo lang te worden dat bijna iedereen een zwaar beroep had. Daarom gaat het nu over ‘zwaar werk’. Wat dat is, moeten werkgevers en werknemers onderling zelf in de sectoren afspreken.

5. Wat als het onderzoek niets oplevert?

Het versoepelen van de rvu-heffing ‘is niet gekoppeld aan het onderzoek naar stoppen met werken na 45 jaar’, laat het Sociale Zaken weten. ‘Na die tijd moeten de investeringen in duurzame inzetbaarheid hun vruchten hebben afgeworpen.’ Daar trekt het ministerie €800 mln voor uit. Dat geld is bedoeld voor om- en bijscholing, het lichter maken van werk of loopbaanscans, en niet om te worden uitgekeerd aan werknemers die willen stoppen.

Daarnaast willen sociale partners in de cao’s afspraken maken over sparen voor extra verlof, bijvoorbeeld om eerder met pensioen te gaan. Het kabinet maakt dat mogelijk met extra fiscale ruimte. Nu kunnen werknemers maximaal 50 weken verlof sparen, dat gaat 100 worden. Maar voordat hier voldoende voor is gespaard, duurt nog wel even. De vakbonden gaan er dan ook vanuit dat als structurele oplossingen op zich laten wachten, ook de tijdelijke maatregelen langer duren.