10 jul Waarom werkgevers juíst in oudere werknemers moeten investeren
Bron: volkskrant.nl / Madelon Meester / 6 januari 2020
Als er één groep is waarin werkgevers dringend moeten investeren, is het wel de oudere werknemer. De wereld vergrijst in rap tempo. Waar in 1960 nog 4,9 procent van de wereldpopulatie uit 65-plussers bestond, is dat volgens een voorspelling van het Amerikaanse Ministerie van Volksgezondheid en Sociale Zaken in 2050 al 17 procent. Ook het Centraal Planbureau publiceerde vorige maand een weinig opbeurend rapport over de vergrijzing en de gevolgen daarvoor voor de staatskas: werken er nu ruim drie mensen per oudere, in 2040 zijn dat er volgens berekeningen nog maar twee. En dan sloten het kabinet, werkgevers en vakbonden in juni ook nog een pensioenakkoord met daarin een minder snelle stijging van de AOW-leeftijd dan aanvankelijk beoogd. Kortom: de krapte op de arbeidsmarkt zal, als er niets verandert, voorlopig nog wel even aanhouden.
De ene 65-plusser is de ander niet
Tijd dat werkgevers zich daarom anders gaan opstellen tegenover personeel dat de aow-leeftijd nadert, zegt hoogleraar arbeidseconomie Joop Schippers, die onderzoek doet naar de positie van oudere werknemers. ‘Bij veel bedrijven is het nu nog zo dat een arbeidsovereenkomst automatisch stopt zodra iemand de wettelijke AOW-leeftijd heeft bereikt. Voor werkgevers is dat lekker makkelijk: je hoeft niet na te denken of je een werknemer wilt houden of niet. Pas wanneer werknemers zelf aangeven te willen blijven, wordt er gekeken naar de mogelijkheden.’
Werkgevers zouden hierbij veel meer initiatief moeten nemen, vindt Schippers. Zij zijn het immers die vrezen voor personeelstekort en kennisverlies als het staartje van de babyboomers met pensioen gaat. ‘Er moet meer maatwerk worden geleverd: de ene 65-plusser is de andere niet.’ Waar de een op zijn 30ste een gezin heeft gesticht, zijn hele leven voor dezelfde werkgever heeft gewerkt en daar na veertig jaar echt klaar mee is, heeft de ander op zijn 50ste het roer omgegooid en een nieuw gezin met thuiswonende kinderen die hem jong houden. ‘Werkgevers moeten daarom ruim van tevoren informeren: over vijf jaar bereik je de pensioenleeftijd, hoe zie je dat voor je? Wil je doorgaan? En wat voor taken dan?’
Want hoewel het fysieke misschien minder wordt en de reactiesnelheid achteruitgaat, zijn er ook genoeg werkzaamheden die oudere werknemers prima afgaan. Zo zijn ze door hun jarenlange ervaring een bron van kennis en zijn ze stressbestendig doordat ze veel problemen al eens hebben meegemaakt. Ook uit onderzoeken blijkt het vooroordeel over het verminderen van de productiviteit van oudere werknemers niet per se te kloppen. Zo blijkt uit een Engelse studie uit 2018 dat er geen negatief verband is tussen de prestaties van bedrijven en het aantal oudere werknemers dat zij in dienst hebben. Daarnaast komt uit een onderzoek van een Amerikaanse personeelsbeleidorganisatie naar voren dat teams met gemengde leeftijden productiever zijn. Waar jongere werknemers bijvoorbeeld uitblinken in digitale kwaliteiten, kunnen oudere werknemers op hun kennis en ervaring bouwen. Juist die mix van talenten zorgt voor een sterk team.
Geef trainingen
Maar dan moeten werkgevers natuurlijk wel in oudere werknemers blijven investeren en niet denken: we sturen ze niet meer naar een training of cursus, want ze zijn uitgeleerd. ‘Je ziet langzaamaan een verandering bij werkgevers’, zegt Schippers. ‘Leidinggevenden zijn zich er meer en meer van bewust dat ze het oudere personeel de komende tijd nodig hebben. Maar als je twintig jaar niets hebt gedaan aan het onderhoud van menselijk kapitaal, dan krijg je dat ook niet zomaar in een keer gerepareerd. Een werknemer van 50 jaar gaat misschien nog wel twintig jaar mee.’
Want dat we later met pensioen gaan, is een feit. Was de gemiddelde pensioenleeftijd in 2006 nog 61 jaar, in 2018 was dat volgens het CBS al 65. Natuurlijk met name vanwege het ophogen van de AOW-leeftijd en niet per se omdat mensen zelf graag langer door willen werken. Sterker nog: een groot deel van de bevolking snakt naar zijn pensioen. Volgens de pensioenmonitor van Wijzer in Geldzaken wil 70 procent het liefst eerder stoppen dan de AOW-leeftijd. Vooral bij zware beroepen kan het heftig zijn om langer door te moeten. Het demografisch instituut Nidi pleitte eerder al voor een rechtvaardiger pensioen, waarbij laagopgeleiden eerder mogen stoppen. Die zijn nu in het nadeel doordat ze vaak zwaardere beroepen hebben, al op jongere leeftijd zijn begonnen met werken en minder oud worden.
‘Als je de AOW-leeftijd hebt bereikt en denkt: ik stap met mijn vrouw in de caravan, is dat natuurlijk begrijpelijk en prima’, zegt Schippers. ‘Maar voor de werknemers die door willen, moet dat meer worden gestimuleerd. Op dit moment zijn de regelingen en afspraken voor oudere werknemers in Nederland totaal niet aanmoedigend.’
DOORWERKEN NA JE PENSIOEN, WAAR MOET JE OP LETTEN?
‘Doorwerken na je pensioen loont altijd’, zegt Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Je pensioen is een bedrag dat je hebt gespaard, dat krijg je dus sowieso uitbetaald. En het is ook niet zo dat je gekort wordt op je AOW-uitkering zodra je doorwerkt. Alles wat je dus bijverdient, is extra.’
Daarnaast houd je netto meer over van je loon dan daarvoor, omdat je na het behalen van de AOW-leeftijd in een lager belastingtarief valt. Je blijft loonbelasting afdragen, ook als zzp’er, maar wel minder dan daarvoor.
Ja, dat kan. Als je doorwerkt, kun je ervoor kiezen om je pensioen maximaal vijf jaar later in te laten gaan. Je pensioen wordt dan iets hoger vanaf het moment dat je het krijgt uitbetaald. Je kunt er ook voor kiezen om de eerste jaren een lager bedrag uit te laten keren.
MAG DOORWERKEN ALTIJD?
Het is slim om een halfjaar voordat je de AOW-leeftijd bereikt alvast met je werkgever te bespreken dat je graag door wilt, zegt Verhulp. ‘Vaak staat in een overeenkomst dat het contract automatisch eindigt na de pensioengerechtigde leeftijd. Als je dan door wilt, moet je dus een nieuwe overeenkomst sluiten. Vaak wordt dit een jaarcontract en na drie tijdelijke contracten moet een baas een vast contract aanbieden. Bij oudere werknemers zal een werkgever dat alleen niet snel doen.’
Als je van tevoren al bespreekt dat je langer door wilt werken en de werkgever ziet dat ook zitten, kan de bepaling dat het contract afloopt na AOW-leeftijd worden verwijderd. Het huidige contract loopt dan gewoon door. Dat is slim om te doen, zegt Verhulp, omdat je als werkgever één keer het recht hebt om het contract te beëindigen wegens het behalen van de pensioenleeftijd. Als je daar als werkgever dus direct gebruik van maakt, kan het later niet meer. ‘Daardoor voelt de werkgever zich genoodzaakt een tijdelijk contract te geven, waardoor het voor de werknemer dus sowieso na drie jaar ophoudt, zegt Verhulp. ‘Terwijl baas en werknemer beiden misschien nog wel langer door zouden willen.’
BEN JE NOG STEEDS VERZEKERD NA JE PENSIOEN?
Nee, alle werknemersverzekeringen komen te vervallen na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. ‘Je werkgever hoeft geen premies af te dragen voor bijvoorbeeld de Ziektewet en AOW’, zegt Verhulp. ‘Daardoor is het voor de werkgever goedkoper.’
Omdat je AOW krijgt, is het volgens de wet zo dat je als werknemer verzekerd bent van een inkomen zodra je ziek wordt, vandaar dat zo’n verzekering komt te vervallen. Je krijgt bij ziekte wel doorbetaald van je werkgever, maar een stuk korter dan het personeel dat niet gepensioneerd is. Bij pensionado’s moeten werkgevers 12 weken loon doorbetalen, bij niet-gepensioneerden is dat twee jaar. ‘Voor werkgevers is het dus interessant om oudere werknemers in dienst te houden’, zegt Verhulp.
MAG JE ALS ZZP’ER ALTIJD DOORWERKEN?
Ja, als ondernemer kun je eindeloos doorwerken. ‘Je ziet ook dat het bij deze groep vaker voorkomt dan bij mensen in loondienst’, zegt Verhulp. ‘Zzp’ers krijgen als ze doorwerken een pensioen, als ze dat hebben opgebouwd, AOW en dan nog de eigen inkomsten. Doorwerken na je pensioen is dus vaak goed verdienen. Dus als het je wens is, zeg ik: ga ervoor.’
Geen reactie's